Porucznik lekarz Mieczysław Stefan Marian Dzuś – syn Eugeniusza Juliusza
i Melanii z Terlikiewiczów, urodzony 28 grudnia 1913 roku w Nowym Targu, województwo krakowskie. Chrzest przyjął 14 kwietnia 1915 roku w kościele parafialnym w Nowym Targu. Ojciec w tym czasie był profesorem w Seminarium Nauczycielskim w Białej. Jak wynika z życiorysu podporucznika Mieczysława Dzuś – jego ojciec Eugeniusz Juliusz często zmieniał posady przenosząc się z rodziną do różnych miejscowości odrodzonej Polski: Białej, Nowego Targu, Nakła, Wągrowca, Rawicza i Grudziądza. Młody Mieczysław pisze w życiorysie napisanym w 1938 roku: „ … byłem zmuszony zmieniać kilkakrotnie zakłady naukowe wskutek służbowych przeniesień mojego ojca”.

Naukę rozpoczął w domu rodzinnym. Do Państwowego Gimnazjum w Nakle zdał egzamin w roku 1923. Uczył się w nim przez dwa lata. Przez kolejne dwa lata kontynuował naukę w Państwowym Gimnazjum w Wągrowcu. Pozostałe trzy lata nauki odbył w Państwowym Gimnazjum typu humanistycznego w Rawiczu. Tam też w maju 1932 roku przystąpił do egzaminu dojrzałości.

Miał duszę społecznika. Podczas nauki w gimnazjum udzielał się społecznie w kilku organizacjach, spośród nich w szkolnym hufcu Przysposobienia Wojskowego (PW). Uczestnictwo w organizacji wyrabiało w nim cnoty żołnierskie, utrwalało nabyte wiadomości z zakresu obrony kraju, pozwalało na praktyczne ich zastosowanie i ćwiczenie sprawności wojskowej. Aby należeć do szkolnych struktur przysposobienia wojskowego trzeba było wykazywać się dobrymi wynikami w nauce i pracować nad swoim charakterem. Była to organizacja o charakterze elitarnym. Należeć do niej było wyróżnieniem. Niewątpliwie młody Mieczysław posiadał wszystkie wymienione cechy. Ponadto działalność w organizacji przysposobienia wojskowego kształtowała w nim konkretne plany co do przyszłości, nakreślała ambitne cele.

Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości złożył prośbę o przyjęcie na pierwszy rok studiów do Szkoły Podchorążych Sanitarnych w Warszawie. Jednocześnie złożył prośbę o przyjęcie na pierwszy rok studiów na Wydział Lekarski Uniwersytetu im. Józefa Piłsudskiego w Warszawie, dzisiejszy Uniwersytet Warszawski. Naukę na obydwu uczelniach rozpoczął 1 lipca 1932 roku. Przysięgę wojskową podchorąży Mieczysław Dzuś złożył w dniu Święta Niepodległości Polski 11 listopada 1932 roku. Był wyróżniającym się studentem – podchorążym. Dowódca Kompanii Szkolnej kapitan doktor lekarz Michał Bereza tak napisał w opinii z dnia 7 października 1935 roku: „bardzo karny i zdyscyplinowany podchorąży. Pracowity, zdolny, obowiązkowy, punktualny. Bardzo energiczny. Towarzysko dobrze wyrobiony, pogodny, lubiany i szanowany przez kolegów. Ogółem: bardzo dobry”. Również sprawność fizyczna podchorążego Dzuś oceniana była bardzo wysoko: „szybkość – wybitna, wytrwałość – wybitna, zręczność – wybitna, siła – bardzo dobra, ogółem ocena – wybitna”. Jego zainteresowania sportowe to: narciarstwo, pływanie, kajakarstwo, kolarstwo i piłka nożna. Otrzymuje kolejne uczelniane stopnie wojskowe od podchorążego kaprala do podchorążego starszego sierżanta.

Trzy lata później, w ostatnim roku studiów, 18 stycznia 1938 roku, kolejną opinię o podchorążym Mieczysławie Dzuś wystawił dowódca Kompanii Szkolnej kapitan lekarz Wacław Kajliński: „Podchorąży wyrobiony tak towarzysko jak w pracy społecznej. Sumienny, pracowity i zdolny. Opanowany i pogodny. Nieco zarozumiały. Chłopiec inteligentny o bystrym umyśle, schludny, lubiący porządki. Wojskowo bardzo dobry. Karny, zdyscyplinowany i sprężysty. Nastawienie do wojska ideowe. Wobec przełożonych lojalny. W pracy wojskowej chętny i wykonujący ją z zapałem. Fizycznie – dobrze rozwinięty. Ogólnie wartościowa jednostka”.

Ogólna ocena dowództwa Szkoły Podchorążych Sanitarnych dotycząca podchorążego starszego sierżanta Mieczysława Dzuś po sześciu latach studiów brzmi: „Posiada kwalifikacje moralne i służbowe bez zarzutu i nadaje się na oficera”.

Dyplom lekarza medycyny na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Józefa Piłsudskiego w Warszawie otrzymał 2 lipca 1938 roku. Tego samego roku – 1 sierpnia zostaje mianowany podporucznikiem służby stałej w korpusie oficerów zdrowia – w grupie lekarzy i wcielony do Centrum Wyszkolenia Sanitarnego celem odbycia praktyki szpitalnej. W 1939 roku jako lekarz został przydzielony do 5 Pułku Piechoty Legionów.

Dalej napotykamy na brak danych w źródle pochodzącym z Centralnego Archiwum Wojskowego
w Warszawie. Pozostają tylko domysły i ogólne fakty historyczne. Nowo mianowany podporucznik lekarz Mieczysław Dzuś krótko służył w czasie pokoju w 5 Pułku Piechoty Legionów. Zaledwie kilka miesięcy. Wybuch II wojny światowej i obrona Ojczyzny przed napaścią dwóch totalitaryzmów z Zachodu i Wschodu przerwała świetnie zapowiadającą się karierę młodego oficera i lekarza. Nie znamy okoliczności, w jakich dostał się do bolszewickiej niewoli i trafił do jenieckiego obozu w Starobielsku. Nie znamy też dnia 1940 roku, w którym został rozstrzelany w katowni charkowskiego zarządu NKWD. Ogólnie wiadomo, że mordu na jeńcach wojennych uwięzionych w obozie w Starobielsku dokonano w kwietniu i maju 1940 roku. Spoczął na Polskim Cmentarzu Wojennym w Charkowie. Zanim zaczął w pełni żyć – oddał swoje młode życie za Ojczyznę.

11 listopada 1976 roku żołnierze polscy zgładzeni w Katyniu, Charkowie, Miednoje i innych miejscach kaźni, zostali zbiorowo odznaczeni Krzyżem Virtuti Militari przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie w Londynie profesora Stanisława Ostrowskiego dla upamiętnienia ofiary ich życia, w imię niepodległości Polski.

1 stycznia 1986 roku Minister Spraw Wojskowych w Rządzie RP na Uchodźstwie podpułkownik dyplomowany inżynier Jerzy Przemysław Morawicz nadał odznakę honorową  Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939 roku wszystkim Polakom ofiarom zbrodni katyńskiej.

5 października 2007 roku decyzją Prezydenta RP profesora Lecha Kaczyńskiego i decyzją Ministra Obrony Narodowej, wszyscy oficerowie i funkcjonariusze zamordowani w Katyniu, Charkowie, Twerze, Bykowni koło Kijowa i w innych, nieujawnionych dotąd miejscach zbrodni katyńskiej, zostali awansowani o jeden stopień.

 

                                                                                                            

                                                                                                            opracował Zbigniew Połoniewicz